HUN, PAWISA, HLUTNA LEH DUHTHLANNA

Bill Gates hian $100 thlauh ta se a chhar hmanlo! I rilrua zawhna lo lang nghal chu engatinge tih hi a ni ngei ang. A chhanna awlsam te chu Bill Gates a sum neih hlutna atanga chhutin second khat chhung hian $114 vel a thawkchhuak a, $100 chhar turin hun a neilo a ni. $100 chhar ai chuan a hna thawh lai thawh mawp mawp chu a thlanawmin a hlawk zawk tihna a ni.

He thil atang hian thil thenkhat ngaihtuah zui tur kan nei a chu chu ‘hun’ leh ‘pawisa’ chungchang hi a ni. Pawisa hian amah ngau ngau hian hlutna a nei lo a, thil dang tangkai zawk ka kan thleng theihna hi a hlutna chu a ni. Hei hi helam kawnga mi thiam tak tak pawhin ‘exchange value’ ti a an lo sawi thin nen a inzul viau awm e.

Zan khat chu Ramenga chuan nula a rim a, veng hla taka nula rim a nih avangin a haw na tur chu a hla em em a, haw lamah ke in a kal peih tawhlo hle mai a. A wallet ang huau khawpin Rs 2000 note a ah bakah a account ah pawisa liam zawih zawih khawpa tam nei mah se chu chuan zan rei tlangah chuan a hruai haw thei ngawt hauh lo. Chu dinhmun takah chuan ‘autorickshaw’ pawh a awt ngawih ngawih a ni. A pawisa neih ten tun te chuan chumi hunah chuan Bike emaw Car lei tur a awm loh tal pawhin Taxi hman tur awm se a pawisa chuan hlutna a nei ngei ang.

Hetiang deuh chiah hian pawisa tluk a hlu hian mitinin hun kan nei theuh a, kan hun hman dan a inanglo tlang hle, kan hun hman dan a zir hian pawisa te thawkchhuakin a thenin kan hun chu thil tangkai – mahni tan emaw midang tan a tihna atan kan hmang thin a. Kan ‘hun’ hian a chunga kan sawi tak ang deuh khian thildang nen a thleng theihna ( exchange value) a nei a.

Ni khat a darkar 24 kan hman dan hi a inanglo tlang viau awm e. Thenkhatin nula rim nan hun tamtak an hman laiin thenkhatin eizawnna ah hun an hmang hnem a, thenkhatin thian kawm nan. A hlutna chu kha hun kan hman hmang khan enge kan hlawhchhuah, eng nen nge kan thleng tihah khan a innghat leh ta a ni.

A dawtlehah kan ngaihtuah ngai ta chu ‘dahkham’ tih hi a ni a. Thil pakhat kan dahkham hian thildang chan tel chu kan nei zel mai a. Kan hun leh pawisa kan hman danah hian ‘dahkham’ a awm zel a, chu chu kan hun emaw pawisa emaw aia kan hlawhchhuah thin kha a ni.

Liana chu thian kawm ngaina tak a ni a, a hun tamtak thian kawm nan a hmang thin a chumi atana a dahkham chu a hun a ni. A hlawhchhuah chu thian kawmna atanga a lungawina emaw thildang a thian kawm atanga a hlawkna kha a ni. Liana hian a hun mai a dahkham lo a a hun hmanga a hlawhchhuah theih pawisa a dahkham a ni.Thian kawmna atana a hun hman kha thildang chi hrang hrang tihna atan a thlang zawk a pawisa emaw thildang hlawhchhuak thei a nih avangin. Bill Gates chanchin kan tarlanah khan lo kir leh ila, Bill Gates tana second khat a hlut ang bawk khan tu tan pawh second tin hi a hlu vek a, kan hun te hi thil hlu dang tehna atana kan hman pawimawh ‘pawisa’ (currency) thleng / hlawhchhuah theihna pawimawh tak a nih vang a ni. Chu pawisa chu thildang thlengna atan kan hmang leh thin bawk. Hun ni lova pawisa hi thil thlengna atana hlutna nei a kan pqwm leh hman tlan a nih vangin pawisa aiin a hlutna a langsar lo mai chauh a ni.

Zuali chu lehkha zir ngaina tak a ni a, IAS nih ngei tumin a naupan tet atangin a huna tamtak a hmang thin a. Zuali hian a ‘hun’ hmang hian IAS nihna chu thleng a tum ti ila a kan sawi sual tam awm love. Chumi atana inbuatsaihna tha leh zung atan chuan nitin a hun tam tak a sen a ngai tlat a ni. Chumi atan chuan a ‘dahkham’ chu thian kawm te, ngaihzawng neih leh chumi kaihhnawiha hun hman te, thildang tamtak lehkha zirna atana a hun sen aia a thlan theih zawk te kha a ni. Zuali hi a tawpah IAS a lo ni ta a, a nihna hi a ropui lai ber a nilo a a nihna hmang hian enge midang tan a thlen leh tih zawk hi a ni.

Mawia hi Zuali te thenawm a mi a ni a, a ni chuan IAS nih a tum lemlo a, Sumdawnna lama kal tum a ni. Lehkha pawh taima takin a zir thin a, chumi karah chuan kohhran leh khawtlangah te a hun tam tak a hmang thin. Kohhran leh Khawtlanga a hun a hman chuan ‘a lehkha zirna hun’ a dahkham thin a, chumi aiah chuan lehkha zirna atana a
hun hmang zawk thei a nih avangin.

Thildanga a hun a hman tam chuan a zirlaia hlawhtling turin hun a semzai thiama a beih nasat lehzual a ngai dawn tihna a ni.
Mawia leh Zuali te hian hun inzat chiah an nei a, an hun hman dan erawh a inanglo a ni. Zawhna pawimawh tak kan inzawh ngai ta chu Mawia leh Zuali hi keini hi kan ni vek a. Mawia leh Zuali ten hun an hman hmanga an hlawhchhuah ah hian eng hi nge hlu ta zawk ang a? Eng hi nge kan nun ah hian nitin zantina kan hun hmanga kan thleng / hlawhchhuah ah hian enge hlu ber ang le? Sum hmanga teh vek theih a ni ang em? Nihna hmanga teh vek theih a ni ang em? Number hmanga a hlutna tehchhuah theih a ni ang em? Kan nun ah hian ‘hlu’ hi engtiang chiaha teh tur nge ni ang le. Hun hian amahin hlutna a nei em? Pawisa hian amahin hlutna a nei em? Engtianga kan hman hian nge hun leh pawisa hi a hlut tak chiah ang le?

Comments

Popular posts from this blog

I hna kha i tlin lo a ni tiraw?

HMEICHHE CHUNGA HLEILENNA (DOMESTIC VIOLENCE) LEH DAN : A THEN CHAUH

Hmangaihna ep (opposite) hi huatna a ni lo