ENGTINNGE NI DAWN?

Soviet Union hruaitu ropui, Leonid Brezhnev khan a panlai chanchin ngaihnawm leh lungkuai zet,  ‘Reminiscences’ (autobiography, omnibus ) a ziak ah khan “ Ka nu leh pa kha intawllenna hmun (park) ah emaw an lenchhuahna hmunah emaw inchhar ni lovin thir tlang dehchhuahna hmunah ngei khan an inchhar a ni  ngei ang tih ngaihdan nghet  ka nei  ta” a tih ang deuh khan ka nu leh pa pawh hi intawllenna hmun a inchhar an nilo  chek ang tih ngaihdan ka nei thiam ta.

Mi thenkhat hi chu  a tha filawr thlanchhuah bik emaw  tih tur khawpa mi filawr leh mi bik  te an ni a. Kawppui tur thlang tur hian competitive exam ang a beih tur  emaw a lei a lei tur pawh nise tling tur leh tlin tur fe fe hi an awm chiang. 

Chutih rual chuan a tam zawk, a nawlpui erawh chu chutiang chu kan ni hauh lo. Ka nu leh pa pawh hi chutiang zing a mi chu an nilo tih ka hrethiam ta. Mah se, mak tak maiin  Pathian thil rel dan hi chutiang chu a lo ni lo fo mai a, a ni lo  deuh ngat ngat zawk  hial awm e. Hei vang hi a ni chek ang Bible  ah khan Pathian pawhin ‘a kawppui atana a duhzawng’ ti lova ‘ a kawppui awm mi’ a lo tih ni. Keimahin awm mi ka tih aiin amahin awm mi a tih a la ngaipawimawh deuh deuh!

‘I hmel a  pangngai a,

I pian a mawi bik lo

Mahse ka tan i mawi ber’

Tha ber lo te, pian mawi ber lo te fel ber lo te ni mai lova tha lo ber, fel lo ber leh pian mawi lo ber ni mai zawk awm tak pawh hi kawppui awm tak te, chuh a chelh a chang tlat duhtu te min pe ve zel a. Kan fel vang leh kan that vang chauh a in chelh tlat aia kan felloh leh thatloh em vanga in chelh tur ni ila tlin zawk fe tur hi kan ni zawk hlawm awm e. Mah se, mah se chutiang chu siamtu thil rel dan zawk hi niin a lang ve fo thin.

‘I zaidam bik lo i fing fal bik lo

Mahse i zunin min phuar’

Nula leh tlangval emaw, nupa emaw karah chauh ni lovin chhungkhat inlaichinna te, thian inkarah te hnathawhhona ah te, rawngbawlna kawngah te hlei hlei hian a lo ni dawn a ni. Kan thatna te, kan tlinna te kan mawina lai te hian min phuarkhawmin min suihfin zo lova, kan tling lo chung te, kan tha lo chung te, kan fello chung te a kan inchelh a, kan inkuah hram hram chung a ‘engtinnge ni dawn?’ kan inti tawn thin hi inlaichinna hlutna lairil tak a lo ni dawn a nih hi.

‘Nang aia sang duhthusam ka sam theilo

Engtinnge ni dawn?’

Kan neih te hlut nachang hrelo khawp a duhamna khawvelah hian an neih te aia hlu hmu theilo khawp a an neih chhun hlut nachang hrethiam te tluk a awhawm hi an awm kher lovang. An neih chhun chhun te hlut thiam lova, duh belh zel leh a aia tha duh luat a an chelh lai thlah thuai thuai a ‘engtinnge ni dawn’ tih ngaihtuah hman lek lova tal thinte hi chunglam thilrel dan hmu thiamlo chu an ni thin a nih si hi maw.

An fel leh sual, chhiat leh that teh hram hram tura hmanhlel hman lo khawp a an neih chhun hlut a, an tling lo leh tlin lo chung pawh a inkuah a inchelh hram thin te hian an lo va hmu thuk tak em!

Pathian hmaah leh mihring hmaah ‘a nuam leh hrehawmah thihna chauhin a then hma loh zawng, tiam tlat e’ an lo tih ni. 

Hei hi nupa chang ni lo, nula leh tlangval, chhung leh khat, thian, mitin kan nunhona ah hian a lo va pawimawh tak em. Kan tha lo chung te kan fel lo chung te hian kan thatlohna leh fellohna chauh inhmuhsak lovin kan that ve na, kan fel ve na te inhmuhsakin, hmangaiha invuan tawnin, a harsa leh a khirhkhanah pawh nang leh kei hi ‘Engtinnge ni dawn ?'...

PS : Tahrik ni 27, Vau thla hi ka nu leh pa inneih champha vawi 39na  pualin he thuziak hi ka hlan e.  Hetiang taka nupa inpersan hian an lo va pal thuiin an va pal hnemin an lo va pal hnawk dun tehlul. Chuti chung chuan Pathian zarah liau liau vawiin thlengin a nuam leh ‘hrehawmah’ thihna in a then hma loh zawng ‘tiam tlat e’ an la ti ve zel. Pathian chu fakin awm rawh se.

(An zarah kan lo la heti ve teh niai niai a, haha)